ԿՈՐՅՈՒՆ ԱՌԱՔԵԼՅԱՆԻ

հայտարարությունը Ազգային ժողովում

28.02.2006թ.

Հանրահայտ զվարճասեր բարոն Մյունհաուզենյան ախտանիշը քաղաքականության, հատկապես պետական կառավարման մեջ, երկրի համար միշտ էլ հղի է անկանխանտեսելի հետևանքներով: Հիշենք նաև Եզոպոսին, որն ասում էր. «Անհագուրդ փառասիրությունն ու ինքնահավանությունը մթագնում են մարդու ուղեղը, և նա չի նկատում սպառնացող վտանգները», վտանգներ, որոնց մասին մեկ անգամ չէ զգուշացրել «Ազգային Միաբանություն կուսակցությունը» և նրա ղեկավար Արտաշես Գեղամյանը: Վտանգներ, որոնք դամոկլյան սրի պես ճոճում են մեր հանրապետության գլխին: Ինչ արժեք ունեն իշխանությունների և նրանց կամակատար լրատվամիջոցների ճամարտակությունները երկնիշ տնտեսական աճի մասին, երբ մարդկանց վիճակը գնալով էլ ավելի է վատթարանում: Հանրապետությունում մեկ շնչին ընկնող եկամուտը կրկնակի անգամ պակաս է սպառողական նվազագույն զամբյուղից: Հասարակությունը գնալով ծերանում է, 3 բնակչից մեկը կամ կենսաթոշակառու է կամ` նպաստառու, նույնն է, թե` քաղցած է: Գնալով պակասում է ծնունդը: Ամուսնալուծությունները 2005 թ. 99-ի նկատմամբ ավելացել են 14,8%-ով: Իսկ ազգաբնակչության բնական աճը նվազել է 9,5%-ով: Շատ տեղերում մահվան ցուցանիշը գերազանցում է ծնունդը: Այսպես շարունակվելու դեպքում 5-10 տարի հետո ինչպե՞ս ենք համալրելու մեր բանակը: Այս պայմաններում պարոնայք Ռ.Քոչարյան և Ս.Սարգսյան, ինչքան կարելի է թմբկահարել երկրի անվտանգության, տարածաշրջանի ամենահզոր բանակի առասպելը: 12 տարի է զինադադար է, և եթե ամեն տարի ճոխ ամառանոցների, հյուրանոցների ու կազինոների փոխարեն թեկուզ հիսուն բնակարան կառուցվեր, պատերազմի մասնակից 600 կարիքավոր ընտանիքներ գոնե բնակարան կունենային: Մի խթան, որն անհամատեղելի է մեդալներ բաժանելու հետ: Ինչ անվտանգության մասին է խոսքը, երբ ստրատեգիական կարևորագույն օբյեկտները չնչին գներով կամ վաճառել եք օտարին կամ բաժանել եք իրար մեջ: Հայտարարում եք, թե աղետի գոտին դարձրել եք զարգացման գոտի, երբ միայն Գյումրի քաղաքում 4000 ընտանիքներ մինչև օրս անօթևան են: Աչքակապությունը հասել է այնտեղ, որ առանձին պաշտոնյաներ հայտարարում են դրամի աննախադեպ արժևորման, գնաճի կանխման մասին, երբ վիճակը լրիվ հակառակն է: Պարոնայք իշխանավորներ, ինչպե՞ս է պատահում, որ հաղթանակած ու իբր զարգացող երկրից վերջին մարդահամարից հետո ավելի քան 600 հազար մարդ է արտագաղթել: Զարգացող երկրում իշխանավորների նկատմամբ միթե՞ մարդիկ ատելությամբ են լցվում կամ էլ փախչում երկրից:

Արտաքին մարտահրավերների այս ծանր պահին անգամ Ռ.Քոչարյան-Ս.Սարգսյան զույգը զբաղված է քաղաքական ուժերը իրար դեմ լարելով, պառակտելով թե քաղաքական ընտրանին, թե նրանց թիկունքում կանգնած ժողովրդին:

Պարզ է, թալանվածը, հանցագործություններն ու օրինազանցությունները ավելի դյուրին է կոծկել կազմալուծված, խոր հիասթափություն ապրող հասարակություն ունեցող երկրում:

Մեզ, սիրելի ժողովուրդ, այսօր առավել քան պետք է համախմբվել, գոտեպնդվել ու դրսևորել մեծ կամք այս ապօրինի իշխանություններից փրկելու համար մեր երկրի ապագան: Եվ մենք դա Ձեզ հետ միասին կանենք:

ԱՂԱՍԻ ԱՐՇԱԿՅԱՆԻ

հայտարարությունը Ազգային ժողովում

28.02.2006թ.

Այսօր ես պետք է խոսեի դեմոգրաֆիկ ճգնաժամի մասին, բայց երեկ առավոտյան, անսալով Բուզանդի փողոցի բնակիչների բողոքին, մտածեցի, որ նրանց հարցն ավելի հրատապ է: Հասկացա` երկու հարցերը սերտորեն առնչվում են, և մարդկանցից իրենց տունն առանց համարժեք փոխհատուցման բռնի խլելը հենց մեկն է այն պատճառներից, որոնց արդյունքում հուսալքված մարդիկ լքում են հայրենիքը:

Ճակատագրի բերումով, 18 տարի առաջ` ճիշտ այս օրերին, Ադրբեջանի Սումգայիթ քաղաքում հայերին ծեծուջարդով, ոմանց սպանելով, տներից քշում էին: Ազերի վանդալներից մազապուրծ լինելով, նրանց մի մասը բնակություն հաստատեց Սպիտակում, Լենինականում, ուր էլ տարեվերջին երկրաշարժի փլատակների տակ վերջին հանգրվանը գտավ:

Մարդ, որ իր համեստ ներդրումն ունի Սումգաիթյան ոճրագործության մանրամասների հրապարակայմանացման և զոհերին ժամանակին աջակից լինելու հարցում, միանալով այսօր Հանրապետության հրապարակում տեղի ունեցած բողոքի զանգվածային միջոցառմանը` բոլորի հետ հիշում եմ անմեղ զոհերին և վշտակցում նրանց հարազատներին: Սակայն, մենք բոլորս, մշտապես դատապարտելով մեր թշնամիներին, բողոքելով նրանց կողմից մեր ազգակիցների ու մեր մշակութային արժեքների նկատմամբ իրականացվող ոճրագործություններից, չենք ուզում տեսնելու տալ թե ի՞նչ ենք անում ինքներս մեր հետ… Բուզանդի փողոցի բնակչի համար ի՞նչ տարբերություն` սումգայիթի խուժանն է իրեն դուրս արել տնից, թե հայրենի իշխանության Դատական ակտերի հարկադիր կատարման ծառայության տեսուչները:

Լավ, հարգելի իշխանավորներ, քաղաքի կենտրոնը բռնի բարեկարգելու ծրագրերի հեղինակներ, որ նույն մարդիկդ եք, ի՞նչ եք ուզում էդ խեղճ ժողովրդից, առանց այն էլ շան մսի գնով ամեն բան սեփականաշորթել- պրծել եք, ծաղկուն բիզնես եք դարձրել հողի սպեկուլյացիան, ինչո՞ւ չեք բարեհաճում Ձեր թալանի հաշվին համարժեք փոխհատուցում տալ տասնամյակներով այդտեղ ապրած մարդկանց, որպեսզի ստիպված չլինեն փախչել հայրենիքից` անիծելով իրենց տնավեր անողներիդ: Եթե Ձեր որոշումների օրինականության մեջ վստահ լինեիք, չեիք ընկնի էս ու էն պատգամավորի հետևից` մեկին խնդրելով, ենթարկվողին` ստիպելով, ոմանց էլ պատվազուրկ անելով` հետ վերցնել սեփական ստորագրությունները Սահմանադրական դատարանին ուղղված դիմումից:

Էսպես էք արել, որ անցնող 15 տարիների ընթացքում ավելի քան կես միլիոն հայեր չծնվեցին, շուրջ 1.5 միլիոնը փախավ հայրենիքից: Էսպես եք արել, որ այս ընթացքում հայկական գաղութները մեծացան. Ռուսաստանում` շուրջ 3 անգամ հասնելով 2.5միլիոնի, ԱՄՆ-ում և Ամերիկա աշխարհամասում` 130.0 հազարով, Լեհաստանում և Արևելյան Եվրոպայի երկրներում` 120,0 հազարով, Ուկրաինայում` ավելի քան 4 անգամ, Ֆրանսիայում և Արևմտյան Եվրոպայի երկրներում` մոտ 110.0 հազարով, Բելառուսում 6 անգամ, Ավստրալիա-Նոր Զելանդիայում` 20.0 հազարով, Աֆրիկայում` շուրջ 9.0 հազարով:

Ուշքի եկեք…Բուզանդի փողոցի բնակիչն իրավունք ունի հարցնելու.- ի՞նչ բարոյական իրավունքով ենք ամբողջ աշխարհից պահանջում ճանաչել մեր ժողովրդի ցեղասպանությունը, երբ ինքներդ եք սպանում մեր ցեղը…

Ազգային Միաբանությունը դատապարտում է վանդալիզմի բոլոր դրսևորումները, լինի դա Սումգաիթում, թե Բյուզանդի փողոցում:

ԱՐՏԱՇԵՍ ԳԵՂԱՄՅԱՆԻ

ելույթը Ազգային ժողովի նիստում

17.02.2006թ.

Հարգելի գործընկերներ, ես ուզում եմ օմբուդսմենի ընտրության հարցի քննարկմանը մոտենալ փոքր-ինչ այլ տեսանկյունից: Այսօր Հայաստանի Հանրապետությունը հայտնվել է մի այնպիսի իրավիճակում, երբ պաշտպանված չէ անգամ Հանրապետության Նախագահի պաշտոնը զբաղեցնողը: Եթե պաշտպանված չէ երկրի ի պաշտոնե առաջին դեմքը, ապա սովորական քաղաքացիների ի՞նչ պաշտպանվածության մասին կարելի է խոսել. իհարկե, ոչ մի:

Հիմնավորեմ ասածս, թե ինչո՞ւ է անպաշտպան Ռոբերտ Քոչարյանը: Նա պաշտպանված չէ այն պարզ պատճառով, որովհետև նրան պարզապես ստիպում են անօրինականություններ, օրինացանզություններ անել: Թերևս առաջին տպավորությունն այդպիսին է: Կարծում եմ, որ պարոն Քոչարյանին ստիպեցին, պարտադրեցին և շատ ծանր կացության մեջ դրեցին, պարզապես ապակողմնորոշեցին, երբ նա սահմանադրական փոփոխությունների հանրաքվեի ժամանակ բաց քվեարկեց: Միթե՞ կարելի էր այդ աստիճան ստոր վարվել երկրի Նախագահի պաշտոնում հայտնված մարդու հետ: Միթե՞ չէր կարելի նրան հուշել, որ դեռևս 2001 թ. մարտ ամսին Վարշավայում ԵԱՀԿ-ի Ժողովրդավարական ինստիտուտների և Մարդու իրավունքների բյուրոյի կողմից հատուկ որոշում է ընդունվել, ուր «Քվեարկության կարգը» 12-րդ պարագրաֆում, ուղղակիորեն նշված է. «Գաղտնի քվեարկությունը ընտրողի համար հանդիսանում է ոչ միայն իրավունք, այլև նրա բացարձակ պարտականությունն է»: Լավ, սուֆլյորները այդ չէին կարդացել, հասկացանք, ԵԱՀԿ-ի հանդեպ սեր չունեին, բա լավ Եվրախորհրդի Վենետիկի հանձնաժողովի երաշխավորությունները կարդային գոնե: Չէ, որ վերջերս Վենետիկի հանձնաժողովի ասածները հլու-հնազանդ ընդունում եք իբրև սրբի, մարգարեի խոսք: Ճիշտ այդ նույն Վենետիկի հանձնաժողովի մշակած և Եվրախորհրդի կողմից 2002 թ. հոկտեմբերի 30-ին վավերացված «Ընտրական հարցերում բարենպաստ գործունեության կանոնագիրք» ձեռնարկի 4-րդ կետի «ա» ենթակետում սևը սպիտակի վրա գրված է. «Քվեարկողի համար քվեարկման գաղտնիությունը ոչ միայն իրավունք է, այլև պարտականություն…»: Միթե՞ սեփական անիրազեկության պատճառով կարե՞լի էր այդքան հարվածել այդ մարդուն և աշխարհով մեկ խայտառակ անել:

Ավելին, Քոչարյանն իր անպաշտպան լինելը ի հայտ բերեց նաև «Ազգային Միաբանություն կուսակցության» պարագայում, երբ, խախտելով «Ընտրական օրենսգրքի» 35,36,38-րդ հոդվածների պահանջները, դեկտեմբերի 5-ից այդպես էլ հրաժարվում և մինչև օրս չի հրամանագրում «Ազգային Միաբանություն կուսակցության» Կենտրոնական ընտրական հանձնաժողովի անդամին: Լավ չի գիտակցում, որ դրանով իսկ արդեն փորձ է կատարվում բացել ճանապարհ 2007 թ. խորհրդարանական ընտրությունների ընտրակեղծիքների համար: Կամ էլ պրն Քոչարյանի մտքով չի՞ անցնում, որ Կենտրոնական ընտրական հանձնաժողովում չունենալով լիազոր ներկայացուցիչը խոչընդոտվում է «Ազգային Միաբանություն կուսակցության» տարածքային, տեղամասային հանձնաժողովների բնականոն աշխատանքը: Առավել ևս, որ այս օրերին սկսված է հանձնաժողովների անդամների ուսման գործընթացը: Իսկ եթե մտքով անցել է և չի հրամանագրում, ապա նենգության ավելի համոզիչ օրինակ դժվար է պատկերացնել: Եվ այս ամենի գիտակցումով դիմում եմ ԱՄՆ դեսպան պարոն Ջոն Էվանսին. ամերիկացի հարկատուների 7 միլիոն դոլարը, որ ամերիկյան կառավարությունը նախատեսել է Հայաստանի Հանրապետությունում 2007-2008 թթ. խորհրդարանական և նախագահական ընտրություններն ազատ, արդար, ժողովրդավարական, թափանցիկ անցկացնելու համար, այս իշխանավորները քամուն են տալու, որովհետև ընտրակեղծիքների համար պարարտ հող է ստեղծվում հենց այս օրերին, հենց այս ժամանակ, այն էլ` բացահայտ:

Կամ էլ` ինչպե՞ս կարելի էր ապակողմնորոշել պարոն Քոչարյանին, որ Ռամբուեից շնչակտուր գալով (գիտակցելով սեփական անձի հույժ կարևորությունը հայ-ադրբեջանական բանակցությունները տապալելու գործում) անհապաղ հավաքեց խորհրդարանական կոալիցիային և իր իսկ գովերգած փոփոխված Սահմանադրության 83-րդ հոդվածի կետ 1-ը հրապարակավ խախտեց, ուր ուղղակիորեն գրված և նշված է, որ Մարդու իրավունքների պաշտպանի ընտրությունն Ազգային ժողովի մենաշնորհը և պարտավորությունն է: Բա որ ընդդիմությունն Ազգային ժողովի այս ամբիոնից ասում էր` այս իշխանությունների օրոք ի՞նչ տարբերություն հին Սահմանադրությունն է գործելու, թե փոփոխվածը, միևնույն է խախտելու են, հենց նաև նման դեպքերն ի նկատի ունեինք: Պարոն Քոչարյան` Ձեզ ո՞վ է իրավունք տվել Սահմանադրությունը խախտել: Միգուցե, կեղծիքներով ընդունված լինելու հանգամանքն է քաջալերում: Բա կոալիցիա. էլ ի՞նչ մնաց Ձեր կողմից թմբկահարվող Ազգային ժողովի դերի, դերակատարության բարձրացումից, ինքնուրույնությունից: Սահմանադրական փոփոխությունները գեշով-լավով, խախտումներով անամոթաբար անցկացրեցիք, դե գոնե հիմա տղամարդ եղեք ու մի ոտնահարեք դա: Սահմանադրական պահանջները ինչո՞ւ չեք կատարում, վախենո՞ւմ եք:

Պարոն Քոչարյանն անպաշտպան է նաև իր ապարատի կողմից: Տեսեք, վարկաբեկիչ ի՞նչ մեկնաբանություններ արեցին, երբ նա Ռամբուեից վերադարձավ: Հայ-ադրբեջանական ընդհատված բանակցություններին վերաբերող «Մեդիամաքսին» տված հայտնի հարցազրույցում տարան բերեցին ու ասացին. պարոն Քոչարյանը պարապ մարդ չէ, նա թանկ է գնահատում իր ժամանակը և բանակցությունների իմիտացիային չի մասնակցում: Մալադեց: Հալալա Ձեզ: Բա որ հանկարծ Ամերիկայի Միացյալ Նահանգները, Ֆրանսիան, ինչու չէ, նաև Ռուսաստանը կանգնեն ու հակադարձեն. էդ չհասկացանք` Ստիվեն Մանը, Բեռնար Ֆասյեն, Յուրի Մերզլյակովը կարող է պարա՞պ էին, որ այնտեղ մնացին: Թե՞ Ժակ Շիրակն էր պարապ: Բա որ դրանից հետո էլ «հանդգնեն» ու շարունակեն` էդ ձեր Քոչարյանի արած գործն ի՞նչ է, կարող է նրա զբաղմունքը Ծաղկաձորի Քաչալ սարից դահուկով վեր ու վար սլանալը չէ՞ կամ էլ «բուրան» քշելը չէ՞: Բա դրա տակից ո՞նց եք դուրս գալու:

Եվ այս պարագայում, գիտակցելով իր այդչափ անպաշտպան լինելը (հակառակ դեպքում միայն օրինազանց լինելու մասին են խոսում բերված փաստերը), արդեն իսկ թվում է թե հասկանալի է դառնում, ինչու է նա ամեն գնով ուզում, որ Մարդու իրավունքների պաշտպանն իր ներկայացուցիչը, իր մարդը լինի: Բայց ահա այստեղ է, որ ուզում եմ նրան հուշել. պրն Քոչարյան ամենևին էլ պարտադիր չէ, որ Մարդու իրավունքների պաշտպանը լինի ձեր յուրայինը: Չէ՞ որ դուք անպաշտպան եք առաջին հերթին հենց ձեր շրջապատից, և այդ շրջապատից մեկը չի կարողանա պաշտպանել Ձեզ:

Հաշվի առնելով ստեղծված իրավիճակը, պատահական չէ, որ «Ազգային Միաբանություն» խմբակցությունը որոշում է կայացրել ձայները տալ Մարդու իրավունքների պաշտպանի թեկնածու Հրանտ Խաչատրյանին, որը հասարակական, պետական հայտնի գործիչ է: Ես առանձնահատուկ եմ սա շեշտում, որովհետև նրա համար բացարձակապես նշանակություն չի ունենալու, թե նա պաշտպանելու է դիմության, թե ընդդիմության շահերը: Մենք համոզված ենք, Հրանտ Խաչատրյանը պաշտպանելու է օրենքները, պաշտպանելու է Հայաստանի քաղաքացիներին անօրեն իշխանությունների կամայականություններից, պաշտպանելու է, ինչու չէ, նաև պարոն Քոչարյանին: Որովհետև նրան իր իսկ շրջապատը այսօրվա դրությամբ հանրությանը ներկայանալի է դարձնում իբրև անտեղյակ մի մարդու, էլ չենք ասում` որպես օրինազանցի:

ԱՐՏԱՇԵՍ ԳԵՂԱՄՅԱՆԻ

 

ելույթները Ազգային ժողովի քառօրյա նստաշրջանում

07.02.2006թ.

Ես սրտանց ուզում եմ շնորհավորել Ազգային ժողովի բոլոր պատգամավորներին, որովհետև անցած 3 տարիների ընթացքում, թերևս, սա եզակի այն քննարկումն էր, ուր հնարավորություն ընձեռվեց նաև ընդդիմության ներկայացուցչին այս ամբիոնից հանգիստ պատասխանել այն բոլոր հարցերին, որոնք հուզում են ոչ միայն պատգամավորներիս, այլև, որն ավելի կարևորն է, մեր ժողովրդին:

Սակայն դրա հետ մեկտեղ, չեմ կարող չարձանագրել մի քանի փաստեր: Անթույլատրելի եմ համարում, երբ Ռուբեն Թորոսյանն այս ամբիոնից ուղղակի մեղադրանքներ է հրապարակում, իսկ կեսից չեն թողնում, որ նա միտքն ավարտի և ընդհատում են հռետորին: Մինչդեռ, ես կարծում էի, որ նախագահության անդամները կողջունեն Ռուբեն Թորոսյանին, որն այդքան ուշադիր ունկնդրել է վարչապետին, Արթուր Բաղդասարյանին, ինչու չէ` նաև Վահան Հովհաննիսյանին (ինչն ակներև երևաց նրա ելույթից): Ինչ, կարո՞ղ է, այս ամբիոնից չէր, երբ հարգարժան Վահան Հովհաննիսյանն ասաց, որ 30 միլիոն դոլարի ջրային վարկերը մսխվել են: Ո՞ւմ, չլինի թե՞ընդդիմության կողմից: Ի՞նչ կամ հենց այս նույն ամբիոնից չէր, որ հարգարժան Արթուր Բաղդասարյանն ասաց, որ քաղաքի կենտրոնի հողերը շան մսի գնով են վաճառվում: Ո՞ւմ են վաճառում, ընդդիմությա՞նը: Ի՞նչ, Անդրանիկ Մարգարյանը չէր, որ իրեն հատուկ հումորով «Կենտրոն» հեռուստաընկերությունում ամանորյա հարցազրույցի ժամանակ ռուսական երգի բառերը հայերեն ասելով` «Если радость на всех одна, на всех и беда одна»: Ասածն այն էր, որ եթե կերել-թալանել ենք, ապա մենակ չենք կերել, կոալիցիան է կերել: Ռուբենն էլ հենց այդ էր ասում, ինչի՞ ընդհատեցիք: Ցիտում էր մեր կոալիցիայի ղեկավարներին:

Երկրորդ հանգամանքը. ես կրկին շնորհակալությունս եմ հայտնում «Օրինաց երկիր» և Հանրապետական կուսակցություններին, որոնք հնարավորություն ընձեռեցին, որ այս քննարկումը տեղի ունենա: Հիասթափությունս եմ հայտնում այն պատգամավորներից, շուրջ 10 հոգի, ովքեր ընդդիմադիրի քող հագած, ասում էին` Ռուբենի օգտին 27-րդը մենք կստորագրենք, մինչդեռ կոալիցիայի անդամ երկու կուսակցություններն էին, որ ընձեռեցին այս քննարկումների հնարավորությունը: Եվ հիմա, եթե Ռուբենն ինքնաբացարկ հայտարարի և քննարկումն իր տրամաբանական ավարտին չհանգի, այդ դեպքում մենք` ընդդիմադիրներս, ինչո՞վ ենք տարբերվելու կոալիցիոն կուսակցություններից: Ասածս այն է, որ Թորոսյանը չպետք է հանի իր թեկնածությունը: Եթե կոալիցիայից անգամ իսկ մի մարդ այս քննարկումների արդյունքում մտքափոխ եղավ, ուրեմն իզուր չէր մեր քաղաքական բանավեճը:

Զարմանալին նաև այն էր, որ մեր հարգարժան Սամվել Նիկոլյանն ասաց. «Ռուբեն Թորոսյանն արեց ամեն ինչ, որ չընտրվի»: Ո՞վ ասաց, իսկ ի՞նչ, պետք է քծներ ձեզ, պետք է հաճոյանա՞ր, պետք է ձեր սրի, թրի տակո՞վ անցներ, պետք է սե՞ր բացատրվեր Ռոբերտ Քոչարյանին, որ ընդունելի դառնար կոալիցիայի համար: Շատ ճիշտ, սկզբունքային դիրքորոշում է որդեգրել Ռուբեն Թորոսյանը` դրանով իսկ ապացուցելով, որ իրականում, անկախ առաջիկա ընտրությունների արդյունքից, Հայաստանի Հանրապետությունում կա մարդու իրավունքների պաշտպան: Եվ այս քննարկումներից հետո ժողովուրդը հենց նրան կճանաչի մարդու իրավունքների պաշտպան:

Կամ էլ, հարց են տալիս Թորոսյանին` համալսարանը հեռակա՞ եք ավարտել, թե ոչ: Այ մարդ, այդ հարցը համալսարանի գիտխորհրդի ժամանակ տայիք Սերժ Սարգսյանին, հարցնեիք, իսկ ընդհանրապես նա համալսարանն ավարտե՞լ է, թե ոչ: Մինչդեռ այստեղ Ռուբեն Թորոսյանին են այդ հարցը տալիս:

Սիրելի ժողովուրդ, Ռուբեն Թորոսյանը, այո, ապացուցեց, որ բացարձակապես նշանակություն չունի իր ընկերն է ամբիոնից խոսում, թե իր քաղաքական հակառակորդը: Նա որդեգրեց Արիստոտելի վարքագիծը, որը, եթե հիշում եք Հին Հունաստանի պատմությունից, Պլատոնին ասել էր . «Պլատոնն իմ ընկերն է, բայց ճշմարտությունն ավելի է թանկ»: Ինչն էլ արեց այս ամբիոնից Ռուբեն Թորոսյանը` բացահայտելով իր լավ ընկերոջ, պատգամավոր-վաղեմի բարեկամի համար տհաճ, սակայն արդարացի իրողություն: Հենց այս բոլորը հաշվի առնելով, ես ուզում եմ, որ այս օրերին ծնունդ առնող ավանդույթը շարունակվի: Միգուցե քննարկման ժամանակ կրքերը երբեմն-երբեմն դավաճանում էին մեզ, բայց ամենակարևորն այն է, որ անկեղծ քննարկում տեղի ունեցավ: Եվ դա փոքր-ինչ հույս է ներշնչում «Ազգային Միաբանություն կուսակցությանը» ԱԺ-ի հետագա գործունեության համար:

Ես շնորհակալություն եմ հայտնում Ռուբեն Թորոսյանին` համոզված լինելով, որ նա, անկախ ընտրության արդյունքից, միևնույն է, կդրսևորի անկոտրում կամք և այդ կամքով կառաջնորդվի իր հետագա գործունեության մեջ` հանուն մարդու իրավունքների պաշտպանության: Մի փոքր դիտարկում ևս. այս մարդուն հարց եք տալիս` ինչպե՞ս է նա պատկերացնում մարդու իրավունքների պաշտպանի ինստիտուտի աշխատանքը: Հո Շվեդիայից (ուր ծնվել է մարդու իրավունքների պաշտպանի ինստիտուտը) օրինակ չպետք է բերի, չէ՞, բերում է Հայաստանում գործող համակարգից: Եվ, չգիտես ինչու, Ռուբենի կողմից տրված ամենազուսպ, բայց և օբյեկտիվ գնահատականը դնում են մի կողմ ու ասում են` նախորդ օմբուդսմենի հասցեին քար շպրտեց: Ընդհակառակը, նա տվեց ամենապարկեշտ գնահատականը, ասելով, որ, այնուամենայնիվ, մեր երկրում կայանում է մարդու իրավունքների պաշտպանի ինստիտուտը: Փոխանակ այս գնահատականը կարևորեն, չգիտես ինչու, տեղի-անտեղի Լարիսա Ալավերդյանին են հիշում, հետն էլ կուրծք ծեծում` ասես թե ցույց տալով, թե որն է ավելի սրտացավ, որն է ավելի հոգատար տղամարդ:

07.02.2006թ.

Դիմում եմ Գլխավոր դատախազին, որ սույն թվականի հունվարի 19, 20, 21-ի «Փակագիծ» թերթի համարներում խայտառակ ոտնձգություններ են կատարվել Հանրապետության նախագահի աշխատակազմի մի խումբ բարձրաստիճան պաշտոնյաների նկատմամբ. «Քաղաքական առնետների համար իրոք եկել է կողմնորոշվելու պահը» նախաբան-մեկնարկով տպագրվել են հոդվածներ «Սերժ Սարգսյան, թե Ռոբերտ Քոչարյան. կողմնորոշվելու պահը» վերնագրի ներքո: Ըստ որում, առնետների շարքին են դասել Գառնիկ Իսագուլյանին, Արմեն Գևորգյանին, Հասմիկ Պետրոսյանին, Վիգեն Սարգսյանին, Վիկտոր Սողոմոնյանին և, չգիտես ինչու, նաև Հովիկ Աբրահամյանին: Ասեմ ավելին, դրանով չեն բավարարվել հոդվածի պատվիրատուները, արդեն ոտնձգություն են արել Սերժ Սարգսյանի նկատմամբ` վերջինիս, ըստ հոդվածների տրամաբանության, մեղադրելով կաշառատվության մեջ` այն էլ 3 միլիոն դոլարի: Ավելին, նրան, փաստորեն, կամ կաշառակերության մեջ են մեղադրել, կամ կաշառք վերցնելու: Որովհետև մենք բոլորս գիտենք, որ Սերժ Սարգսյանն աշխատավարձով ապրող մարդ է և այդ չափի գումարները ուրիշ աղբյուրից ունենալ չէր կարող: Դրանով էլ սույն հրապարակման պատվիրատուները չեն հանգստացել, գնացել են հեռու, մարդուն դհոլի պես դատարկ են ներկայացրել` հասկացնելով, որ Սերժ Սարգսյանը (կամ էլ նրա գիտությամբ) 300 հազար դոլար է տվել ինձ` Արտաշես Գեղամյանիս, 2003 թ. հունվարի հայտնի տելեդեբատի ժամանակ, երբ Պնախարարի քաղաքական կատարյալ սնանկությունը Հանրապետության սեփականությունը դարձավ: Դրանով էլ չեն բավարարվել. մեղադրում են Սերժ Սարգսյանին ապերախտության մեջ: Հոդվածներից բխում է, որ Նախագահի աշխատակազմի վերը հիշատակված պաշտոնյաները պետք է կողմնորոշվեն` թե ու՞մ հետ են` իր, թե Ռոբերտ Քոչարյանի, հակառակ դեպքում նրանք առնետ կգրանցվեն: Ըստ էության, տողատակով մեղադրում են այն մարդուն (Ռոբերտ Քոչարյանին), որը փրկեց Սերժ Սարգսյանին 1999 թ. հոկտեմբերի 27-ի ոճրագործությունից հետո, երբ նա ազգային անվտանգության նախարար էր: Չէ՞ որ հանցավոր անգործունեության արդյունքում էր կատարվել այդ ոճրագործությունը, որի համար նա նվազագույնը պետք է հեռացվեր պաշտոնից, եթե չասենք` դատի գնար: Ինչո՞ւ եմ դիմում Գլխավոր դատախազին, որովհետև ճիշտ այդ նույն հոդվածներից մեկում գրված է, որ Աղվան Հովսեփյանը Սերժ Սարգսյանի թիմակիցն է և նա, համոզված ենք, թույլ չի տա, որ այս թերթը, որի խմբագիրն է Գայանե Մանուկյանը, նույն ինքը` Ագապի Հայկազունին, ստվեր գցի իր բարերարի վրա: Ես կարծում եմ, որ պատվիրատուն նրան էլ է թիկունքից դաշույնով հարվածել, որովհետև Գայանե Մանուկյանը թույլ չէր տա իր բարերարի նկատմամբ (Սերժ Սարգսյանի) նման հոդվածաշար լույս ընծայվեր: Դրա հետ մեկտեղ` իմանալով պարոն Աղվան Հովսեփյանի գերծանրաբեռնվածությունը, «Ազգային Միաբանությունը» կիսով չափ պատրաստ է նրա հոգսը թեթևացնելու, այն է` մենք պաշտպանում ենք «Նիգ-Ապարան» հայրենակցական միության նախաձեռնությունը, և «Ազգային Միաբանությունը» մասնակցելու է ծառատունկին:

06.02.2006թ.

Ես ամբողջությամբ պաշտպանում եմ Վիկտոր Դալլաքյանի առաջարկը, առ այն, որ օմբուդսմենի ընտրության ողջ գործընթացը հեռարձակվի հեռուստատեսությամբ: Զարմանք և տարակուսանք է առաջացնում այն, որ մատների արանքով ենք փորձում ներկայացնել քաղաքացիական հասարակարգի կայացման համար այդ հույժ կարևոր ինստիտուտի հետ կապված բոլոր գործընթացները: Միաժամանակ ոգևորում է այն, որ կոալիցիան ամեն գնով ուզում է, որ այլընտրանքային ոչ մի թեկնածու չլինի: Կնշանակի գիտակցում է, որ մոտալուտ ժամանակներում իշխանությունների հանցավոր մասը, կրկնում եմ, իշխանությունների հանցավոր մասը, մարդու իրավունքների պաշտպանի խիստ կարիք է զգալու, ուստի, բնականաբար, այդ լիազորությունները պետք է իրականացնի իրենց համար վստահելի մի մարդ: Ինձ զարմանք է պատճառում նաև այն, թե ինչու սրանից մեկ տարի առաջ կոալիցիան, որ ջերմեռանդորեն «սիրահարված» էր Լարիսա Ալավերդյանին, հանկարծ հիմա խռովեց: Լավ, առանձին տղամարդ առանձին կնոջից կարող է խռովել: Բայց մի ամբողջ կոալիցիա ինչո՞ւ խռովեց Լարիսա Ալավերդյանից և ինչո՞ւ հիմա էլ տղամարդուն ոչ վայել այդքան քինախնդիր վարքագիծ է դրսևորում, որ անգամ իսկ զրկում է հնարավորությունից, որ մարդն իր կատարած աշխատանքի մասին այս ամբիոնից ընդամենը հաշվետվություն տա: Միթե՞ միակ տղամարդու, վոինի օրինակը ձեզ բան չի հուշում, որ դուք էլ դառնաք յուրաքանչյուրդ ձեր բնագավառում միակ տղամարդը, ու հաշվեհարդար չտեսնեք անպաշտպան կնոջ նկատմամբ: Ընդ որում, հիշեցնեմ. «Ազգային Միաբանություն կուսակցությունը» ի սկզբանե, երբ կոալիցիայի և մարդու իրավունքի պաշտպանի միջև փոխադարձ քնքշության խաղաղ ժամանակներն էին, չի պաշտպանել Լարիսա Ալավերդյանի թեկնածությունը:

Ալեքսան Կարապետյանի ելույթը

Ազգային ժողովի քառօրյա նստաշրջանում

07.02.2006թ.

Սիրելի հայրենակիցներ, 1998 թ. պետական հեղաշրջումից հետո տեղի ունեցավ տասնյակ հազարավոր մեր հայրենակիցների քաղաքական այլասերում, այն է` վերջիններս նախագահական արտահերթ ընտրությունների ժամանակ ոչ միայն կաշառվեցին մի պարկ ալյուրով կամ պարարտանյութով, այլև մասնակից դարձան պետական հանցագործության` իրենց ստորագրությունները դնելով լկտի և ցինիկաբար կեղծված ընտրությունների արձանագրությունների տակ:

Թերթերի հրապարակումների համաձայն, որոնցում բերված փաստերը այդպես էլ չեն հերքվել պետական որևէ պաշտոնյայի կամ գերատեսչության կողմից, վառելիքի շուկայի հիմնական մասնակիցների կայացումը տեղի է ունեցել 1997-1998 թվականներին, որոնք իրենց ազդեցությունը պահպանում են մինչ օրս:

1998 թ. իշխանափոխությունից հետո շեշտակի նվազել է վառելանյութ ներմուծողների թիվը` 20-25 սուբյեկտների փոխարեն իրականում մնացել է 2-3 սուբյեկտ: Կրճատվել են նաև հարկվող վառելիքի ներմուծման ծավալները. եթե 1996-1997 թթ. ներմուծվում էր տարեկան միջինը 350.000 տոննա բենզին, ապա 2003-2004 թթ. հարկվել է միջինը 190-200 հազար տոննա բենզին: Այսինքն, մեզ ուզում են համոզել, որ ավտոմեքենաների քանակը, և, հետևաբար, բենզինի ծախսի ծավալը նվազել է 43 %-ով: Ընդ որում, հետաքրքիրը նաև այն է, որ փորձագետները գտնում են, որ նույն ժամանակաշրջանում այդ բնագավառում ստվերը կազմել է 30-40 %:

Հարց է ծագում` իսկ ու՞մ միջոցով է իրականացվում միլիոնավոր դոլարների հասնող պետական բյուջեի այդ թալանը: Առանց երկմտելու ասենք, որ «Միկա-Արմենիա» և «Ֆլեշ» մասնագիտացված կազմակերպությունների, որոնք հիմնականում ստեղծվել էին այդ վառելիքը ներմուծողների անձնական գրպանների ուռճացման նպատակով: Նկատենք, որ հենց «Ֆլեշ»-ն էր 1997-1999 թթ. ՀՀ ազգային անվտանգության նախարարության, հետագայում պաշտպանության նախարարության բենզինի և դիզելային վառելանյութերի կարիքները հոգացող հիմնական մատակարարը: Իհարկե, կազմակերպված ֆիկտիվ տենդերների արդյունքում:

Սիրելի ժողովուրդ, հիմա ճիշտ այդ նույն մարդիկ տարեկան կտրվածքով մաքսանենգ ճանապարհով առնվազն 25-30 միլիոն դոլարի կողոպտում են պետական բյուջեն: Այս անձինք բնավ ոչ մի ամագ չունեն մեր երկրի ու ազգի վրա: Նրանք տնտեսական վամպիրներ են:

Հայ ժողովրդի մեծ «բարերարներիս» նայեք` հիմա էլ կանգնել ու ընդդիմությանը դասեր են փորձում տալ, գնահատականներ են նշանակում, շառուշուռ են անում` անպատիժ մնալով միայն այն պատճառով, որ Սերժ Սարգսյանն իրենց հովանավորն է:

Տեղներդ իմացե՜ք, պարոնայք, հանկարծ մտքներովդ չանցնի, որ ձեր անազնիվ փողերով ու բանսարկություններով կկարողանաք «Ազգային Միաբանությանը» լռեցնել: Ավելին, քթներդ մի մտցրեք քաղաքական դաշտ, առավել ևս դուք` պարոն «Միկա»: Լինելով Ռուսաստանի քաղաքացի` ձեր կողմից ֆինանսավորվող թերթերում վերջ տվեք հակառուսական հիստերիային: Հանկարծ դուք և ձեր հովանավորները չսխալվեք ձեր հաշվարկներում` կարծելով, որ դրանով ավելի պաշտպանված կլինեն Ամերիկայում տեղավորված ձեր շուրջ 35 միլիոն դոլարի թալանված միջոցները: Հատկապես հիմա, երբ հունվարի 31-ին Կոնգրեսին ուղղած ուղերձում նախագահ Ջորջ Բուշը անողոք պայքար է հայտարարել կոռուպցիայի և սև փողեր լվացողների նկատմամբ:

Մի խառնվեք իրար, մենք թե՜ ձեր, և թե՜ ձեր հովանավորների նման նենգ ու բանսարկու չենք, առավել ևս` վրեժխնդիր: Ձեր հանցանքների գնահատականը կտրվի օրենքի սահմանում, դատարանի դահլիճում` ժողովրդի հսկողության ներքո:

Կորյուն Առաքելյանի ելույթը

Ազգային ժողովի քառօրյա նստաշրջանում

07.02.2006թ.

Պատերազմի հարաբերական զինադադարի պայմաններում Հայաստանի կաթվածահար տնտեսությունը վերականգնելու, համատարած աղքատությունը հաղթահարելու, արտագաղթը կասեցնելու, ազգը միաբանելու, ժողովրդի ոգին բարձրացնելու, երկրի բարոյահոգեբանական հիվանդագին մթնոլորտը առողջացնելու, վերջապես, արցախյան հիմնահարցի կարգավորման այս բախտորոշ փուլում հնարավոր ջանքերը մոբիլիզացնելու փոխարեն` իշխանական կլանը զարմանալիորեն դարձյալ մտածում է հասարակությունը մասնատելու, իր զվարճասիրությունների բավարարման, սեփական ուռկանը ձուկ գցելու մասին: Նորանոր խարդավանքներ են սարքում, բանուգործները թողած` մեկ դարդ են անում, թե ընդդիմությունը չի միավորվում, մեկ էլ իրենք իրենց քաջալերելով` հանիրավի հրճվանք են ապրում, թե ընդդիմությունը պարտվեց: Միթե՞ իշխանության համար առնվազն անբարոյական չէ, երբ իրենց ողջ գործունեությամբՙ ասես թե, գերագույն նպատակ են դրել սեփական ժողովրդին պարտության մատնելը: Մի բան, որը չի հաջողվել որևէ բռնակալի:

«Ազգային Միաբանություն կուսակցությունը» նաև այս ամբիոնից բազմիցս զգուշացրել է իշխանությունների կողմից վարվող ներքին ու արտաքին անհեռատես և վտանգավոր քաղաքականության հետևանքների մասին: Դրան ի պատասխան նոր որոգայթներ են լարել «Ազգային Միաբանության» դեմ, փորձել մեզ ներքաշել ամենատարբեր խարդավանքների ու իրենց կողմից վերահսկվող խմբավորումների մեջ, շուրջբոլորը ականապատել, որպեսզի փոքր-ինչ սայթաքելու դեպքում` ականները պայթեն: Սակայն ապարդյուն: Բնականաբար, նման հոգեբանություն ու գործելակերպ որդեգրած իշխանությունները պետք է նյարդայնանային, ջղաձգվեին, երբ իրենց մերկապարանոց ու ստահոդ լուրերն ու հրապարակումներն ընդդիմության պարտության մասին բախվում էին տարբեր մարզկենտրոններում ու քաղաքներում Արտաշես Գեղամյանի ամենաջերմ հանդիպումների` լեփ-լեցուն դահլիճների իրականությանը և ջարդուփշուր լինում: Միջազգային ամենահեղինակավոր ամբիոններից այս էլ որերորդ անգամ Արտաշես Գեղամյանն է, որ ճկուն դիվանագիտությամբ ու համարձակությամբ միջազգային հանրության ուշադրությունն է հրավիրում մեր ժողովրդի ամենահրատապ հարցերի լուծման վրա, իսկ իշխանական լրատվամիջոցները կամ լռում, կամ էլ խեղաթյուրում են իրականությունը: Այդպես եղավ և վերջերս Ստրասբուրգում Հին Ջուղայում ազերիների կողմից իրականացված հայկական խաչքարերի ջարդի, վանդալիզմի վերաբերյալ Գեղամյանի խիստ փաստարկված ելույթից հետո:

Երկիրը պետք է ոչ թե օկուպացնել և այլասերել, այլ ազգային ողջ պոտենցիալը ներդնել այն զարգացնելու, ժողովրդին ապրեցնելու, երկրի անվտանգությունն ապահովելու համար: Քաղաքական դաշտի արհեստական վերաձևումներն ու ինտրինգները չեն, որ պետք է լուծեն պետության ազգային անվտանգության խնդիրները` անվտանգության քարտուղար պարոն Սերժ Սարգսյան:

«Ազգային Միաբանություն կուսակցությունը» ճանապարհ անցած, կայացած ու ինքնաբավ քաղաքական ուժ է, և իշխանությունների կողմից նյութվող ոչ մի խարդավանք, ոչ մի արհեստածին խոչընդոտ չի կարող կոտրել նրա կամքը, նրան շեղել մայր նպատակից:

Սիրելի ժողովուրդ, այս իշխանությունների գնացքն արդեն գնացել է, համախմբվենք, գոտեպնդվենք, և երկիրը կազատագրենք բախտախնդիրներից:

Գագիկ Կոստանդյանի ելույթը

Ազգային ժողովի քառօրյա նստաշրջանում

07.02.2006թ.

Այն, որ մեր երկրը կոռումպացված է, մեզ չի զարմացնում. այս իշխանությունների պայմաններում դա սովորական երևույթ է:

Այն, որ մեր երկիրը բաժանել եք մերոնց ու ձերոնց, և ձերոնք զբաղված են թալանի ու շորթման միջոցով հարստանալով, իսկ մերոնք երկրի հոգսերի մասին են մտածում, այն, որ ձերոնք միջազգային ատյաններում բերանները ջուր առած լռում և նստում են, մտածելով` ավելորդ տեղն ինչո՞ւ գլուխ ցավեցնեն, վատամարդ դառնան, իսկ մերոնք ամենուրեք երկրի դարդն ու ցավն են ներկայացնում ու կռիվ տալիս, դա էլ ենք հասկանում. պաշտոնը ժամանակավոր է և բոլոր բարիքներից պետք է հասցնել օգտվել:

Այն, որ շատ պաշտոնյաներ նույնիսկ տառաճանաչ չեն և կասկածելի անցյալ ունեն, բայց իրենց փողերը լավ էլ հաշվել գիտեն, դրան էլ ենք ըմբռնումով մոտենում. դե Հայաստանում այդքան տառաճանաչ ու ձեզ նվիրված մարդիկ որտեղից ճարվի, հետո էլ կասկածելի անցյալ ունեցողներն ավելի մասնագիտացված են, ասենք, կեղծ ընտրություններ կատարելու, կաշառք վերցնելու և հանցավոր այլ գործողությունների մեջ:

Այն, որ իշխանությունների գովքն անող հեռուստաընկերությունները և մամուլը ժամը մեկ հիշեցնում են, որ ընդդիմություն չկա, դրան էլ ենք ըմբռնումով մոտենում. երբ մարդ մի սուտ շատ է ասում, ինքն էլ է իր ստին սկսում հավատալ: Եթե չկա ընդդիմություն, է, ձեզ ավելի լավ չէ, ինչո՞ւ եք այդքան հուզվում ընդդիմության, իբր, չլինելու համար, չէ՞ որ այդ դեպքում ալան-թալանին ոչ մեկը չի խանգարի, չի քննադատի, դուք էլ բոլոր վայելքներից բոլ-բոլ կօգտվեք: Ուզում եմ հիասթափեցնել քաղաքական որոշ գործիչների. «Ազգային Միաբանությունը» գործել և շարունակելու է գործել ի շահ երկրի ու պետականության:

Այս բոլորը մեզ հասկանալի է, բայց երբ քաղաքական պայքարը վեր եք ածում անձնականի և այն էլ խուլիգանական պայքարի ու մեր ժողովրդի քաղաքական երկու թևերի մեջ թշնամություն եք սերմանում, դա մեզ զարմացնում և զայրացնում է. եթե նույնիսկ մենք ներենք, աստված չի ների: Մեկընդմիշտ իմացեք, որ «Ազգային Միաբանության» անդամները և նրանց ղեկավարը հանցագործությամբ երբեք չեն զբաղվել ու չեն զբաղվի, և պետք չէ, որ երկրում ինչքան հնչեղ հանցագործություններ լինեն, փորձեք Արտաշես Գեղամյանի անունը շոշափել կամ կազմակերպիչի, կամ ակտիվ մասնակցի դերում: Եվ հիշեք. ազնիվ կյանքի դպրոց անցած մարդն իր նպատակներին հասնելու համար երբեք հանցավոր ճանապարհ չի ընտրի: Ու հերիք է շառուշուռով զբաղվեք, չեք տեսնում, որ չի կպնում, մի փորձեք նույնիսկ շառուշուռը հիմա էլ Ռուսաստանից էքսպորտ անել, դա էլ Արտաշես Գեղամյանին չի կպչի:

Փոխանակ լրատվական բլոկադա անելու, ժողովրդին ինֆորմացիայից զրկելու, ձեզ համար շահեկան, աղավաղված, կեղծ ինֆորմացիա տալու, սթափվեք երկրի այս լուրջ պահին, և ոչ թե թշնամուն, այլ մրցակցին վայել ձևով պահեք ձեզ. բան ունեք ասելու, նստեք «Ազգային Միաբանության» լիդերների հետ քաղաքակիրթ բանավեճի, թող ժողովուրդն էլ տեսնի` ով ով է, ով ինչի է ընդունակ, ով է այս երկրին ու ժողովրդին ավելի նվիրված, և ով է Հայաստանի համար թե՜ երկրի ներսում, թե՜ արտասահմանում արդյունավետ և ազգանպաստ աշխատանք կատարում:

Աղասի Արշակյանի ելույթը

Ազգային ժողովի քառօրյա նստաշրջանում

07.02.2006թ.

Սույն թվականի հունվարի 26-ի երեկոյան «Ազատություն» ռ/կ տեղեկատվությունը ԵԽԽՎ-ից ունկնդրելիս հպարտություն ապրեցի մեր երկրի համար: Մեր պատմության ողջ ընթացքում առաջին անգամ այդ բարձր ամբիոնից դատապարտող խոսք հնչեց Նախիջևանի Ինքնավար Հանրապետությունում հայկական մշակութային ցեղասպանության մասին` Հին Ջուղայի գերեզմանատան խաչքարերի ոչնչացման փաստի հետ կապված: Հպարտություն ապրեցի նաև նրա համար, որ դա արեց հենց իմ խմբակցության ղեկավարը` Արտաշես Գեղամյանը:

Սակայն հաջորդ օրը խոր հիասթափություն զգացի, երբ հայրենի լրատվամիջոցներից «Հայաստանի Հանրապետություն» թերթում ծանոթացա ելույթի անդրադարձներին: Այդտեղ Գեղամյանի ելույթի մասին ոչ միայն չկար դրվատանքի որևէ խոսք, այլև նա քննադատվում էր Հոլանդիայում ապրող փախստականների հարցից շեղվելու մեջ:

Էլ ավելի զայրացուցիչ էր Գեղամյանի ելույթի անդրադարձը, այսպես կոչված, «Լրագիր-am»-ի ինտերնետային տարբերակում` «Ո՞ւմ է ուզում զարմացնել Գեղամյանը» վերնագրով վայրահաչությունը: Այդ փոքրիկ նյութում ճղճիմ «վերլուծությունն» ընդմիջվում է` Գեղամյանը «հարկատուների հաշվին» ստրասբուրգյան հյուրախաղերում «նեղ անձնական… նպակատներ» է հետապնդում արտահայտություններով:

Օրեր անց նայում եմ ստրասբուրգյան ելույթի տեսագրությունը, որտեղ ակնառու է, թե ինչ փութաջանությամբ են թուրք և ադրբեջանցի պատվիրակները թիկունքից փորձում խանգարել Գեղամյանին: Թերևս սրանց հասկանալ կարելի է, չես հասկանում «մերոնց»` առանձին թերթերի ու թերթոնների տերերին, վերջիններիս կրծքով կերակրվող, իրականում հարկատուների հաշվին Ստրասբուրգում զվռնող այդ վայ գրչակներին. միթե՞ այդքան սարսափելի է ձեզ համար Գեղամյան քաղաքական գործիչը, որ նրա վրա անհարկի ցեխ շպրտելու համար թուրքի մակարդակից էլ եք իջնում. էդ դեպքում ի՞նչ տարբերություն ձեր ու, ասենք, Գեղամյանին խանգարող Թուրքիայի պատգամավոր Չավուշօղլու միջև… Ամոթ է:

Ինձ խոր ցավ պատճառեց և ափսոսանք առաջացրեց այն հանգամանքը, որ պարզվում է նրանցից մեկը մեր Արթուր Բաղդասարյանի խորհրդականն էր (խոսքը Հայկազն Ղահրիյանի մասին է): Անցյալ ժամանակով եմ ասում, քանի որ վստահ եմ, որ Արթուր Բաղդասարյանը չէ՜, որ նրան նման հանձնարարություն է տվել, և այդպիսի մեկն էլ Ա.Բաղդասարյանին որևէ նորմալ խորհուրդ տալ չի կարող ու, համոզված եմ, կհեռացվի խորհրդականի պաշտոնից:

Ինչ վերաբերում է օրակարգի հետ Գեղամյանի զեկույցի առնչվել-չառնչվելուն, ապա պետք է ասեմ, որ երբ ելույթները չեն վերաբերում քննարկվող հարցերին, դրանք Եվրոպայի Խորհրդարանական վեհաժողովի եզրափակիչ փաստաթղթի մեջ չեն մտնում, իսկ Գեղամյանի զեկույցը տեղ է գտել այդտեղ, այն էլ` ամբողջությամբ: Ահա այն:

ԱՐՏԱՇԵՍ ԳԵՂԱՄՅԱՆԻ

ելույթը Ազգային ժողովի եռօրյա նիստերի

հայտարարությունների ժամանակ

13.09.2005թ.

Այստեղ կրքերը բորբոքվեցին, ուրեմն, փոքր-ինչ քնարական զեղումներով համեմեմ ելույթս: Անցյալ նստաշրջանի ժամանակ իմ գործընկերները շատ տեղին դիտողություն արեցին, որ ելույթներիցս մեկում անցա երևանյան ժարգոնի: Քննադատությունն ընդունեցի, հիմա փորձեմ ելույթս կառուցել պատմական զուգահեռներ բերելով, որ քննադատելիս քննադատեն արդեն համապատասխան դարաշրջանի գործիչներին: 1800-ական թվականներին անկրկնելի ստախոս էր և, ինչպես այն ժամանակ էին ասում, ստախոսության, կեղծիքի, արատների հանրագիտարան էր իշխան Բենևենդսկին, նույն ինքը` Թալեյռան Պերիգոռը: 120 տարուց ավել ստախոսության, կեղծիքի, արատների դափնիները նրա ձեռքում էր: Վերջինիս հաջորդեց ոչ անհայտ Ալոիս Հեբելսը, որի պրոպագանդայի առանցքն էր կազմում հետևյալը` պետք է ստել հանդգնորեն և մշտապես ու այդ պարագայում քեզ կհավատան: Եվ, ի՞նչ եք կարծում, 21-րդ դարում դափնիներն ո՞վ վաստակեց` Հանրային հեռուստատեսության «Հայլուր» ծրագիրը: Ստախոսության անասելի կոթողների կարելի է հանդիպել յուրաքանչյու հաղորդում դիտելիս և ունկնդրելիս: Դրա գոհարներից էր շաբաթ օրվա մեր մամուլի ասուլիսի տեղեկատվական վերլուծությունը, որի ականատեսն էր հայ ժողովուրդը: Ի՞նչ էին ասում հեռուստալրագրողները, ի դեպ, նրանց ձայնակցեցին Ֆլեշ-ռոյալների կողմից ֆինանսավորվող հայտնի հեռուստաալիքը նույնպես, և, այսպես, ասում էին, որ «Ազգային Միաբանություն կուսակցությունը» և խմբակցությունը դեռևս չեն կողմնորոշվել` սահմանադրական փոփոխությունների առաջիկա հանրաքվեին «այո» են ասելու, թե՞` «ոչ»: Թալեյռանը գերեզմանում շուռ կգար էդ բոյի ստից: Մինչդեռ «Ազգային Միաբանությունը» շատ հստակ ձևակերպել էր` այն, որ հանրաքվեն պետք է տապալվի, դա բոլորիս համար ակնհայտ է և դրա բոլոր նախադրյալները կան: Խնդիրն այն է, թե միջազգային հանրությանը որ ճանապարհով, ավելի ժողովրդավարական եղանակով ակնհայտ դարձնենք, որ այս իշխանությունների առաջարկած և ոչ մի նյութ երբեք ու երբեք հավանության չի արժանանա ժողովրդի կողմից: Երկու ճանապարհ կա. մեկը` գնալ և ասել «ոչ», և երկրորդ ճանապարհն էլ` ընդհանրապես բոյկոտել, չգնալ հանրաքվեի:

Թաթուլ ջան, «ԲԱՄՈ»-ի հետ կապված` բուժողին մի քննադատի, հիվանդացնողին քննադատի. տղամարդ տղա էս, կանգնիր, ասա` Ռոբերտ Քոչարյան, Սերժ Սարգսյան, հերիք է ազգային հարստությունը քարուքանդ անեք, հետո մարդկանց վզով փաթաթեք:

ԱՐՏԱՇԵՍ ԳԵՂԱՄՅԱՆԻ ելույթները

Ազգային ժողովի արտահերթ նստաշրջանում

31.08.2005թ.

Սիրելի՜ ժողովուրդ, նախ Ձեզ հետ` եղած մի քանի իրողություն արձանագրենք: Իրողություն համար առաջին. այս քննարկումների ժամանակ իշխանությունները տապալվեցին: Դրա ամենավառ վկայությունը, թերևս, այն է, որ ընդդիմության ցանկացած ելույթ ունեցողի տրամաբանական և ոչ մի փաստարկին հակափաստարկ, համարժեք հակափաստարկ ներկայացնել չկարողացան: Դրա վառ ապացույցը նաև այն է, որ փորձեցին քաղաքական բանավեճը տեղափոխել այլ` տղայական «ռազբորկաների» հարթություն: Դա էլ է խոսում այն մասին, որ այս մարդիկ սպառված են: Երկրորդ իրողությունը. ինչո՞ւ կրքերն այսքան բորբոքվեցին հենց վերջին օրը: Որովհետև նախագահականից սաստեցին` էս ի՞նչ եք անում, տարվում-պարտվում եք, խայտառակ եք լինում, ուստի պետք էր դիմել սադրանքի, ժողովրդի առաջ ներկայացում բեմականացնել, որ ժողովուրդն ասի` ո՜չ ընդդիմությունն է մի բան, ո՜չ էլ, դե, որ դիմությունը մի բան չի, արդեն գիտի, ասել էլ պետք չէ:

Դրա հետ մեկտեղ, երբ անձնական վիրավորանքներ էին հնչում, ակամայից մտածում էի` ո՞վ է ուսուցիչը, դասատուն ո՞վ է: Է, ուսուցիչը, ճիշտ այն մարդն է, որը 2000 թ. մարտ ամսին մոլեռանդորեն պրն Քոչարյանի հրաժարականն էր պահանջում, երկու ոտը մեկ էր անում, կուրծք էր ծեծում, պաշտոնը ստացավ` հանգստացավ: Հիմա աշակերտն այս ամբիոնից բարոյականություն է քարոզում: Ուսուցիչը ճիշտ այն նույն մարդն է, որ անցյալ տարվա մարտ-ապրիլ ամիսներին, երբ իշխանությունները երերում էին, կանգնեց, ինչպես կասեին բանակում, «սոլդատսկի պրիչինա» բռնեց և հայտարարեց. եթե հանկարծ պաշտոնից հանեք` ընդդիմություն եմ դառնում: Երիտասարդն էլ, կարծում է, հետը պետք է բանավիճեմ: Տո, սկի դասատուիդ հետ չեմ բանավիճի: Հին Երևանում, եթե որևէ մի դուրսպրծուկ ուզում էր աչքի ընկնել, որ իր մասին խոսեին, հայհոյում էր քաղաքի ամենասիրված և հարգված տղաներին` լիներ դա Սիմոնյան Փայլակը, լիներ` Թադևոսյան Նորիկը: Հետո, երբ դուրսպրծուկին շանսատակ էին անում, գլուխ էր գովում, ասում էր` ես կռիվ եմ տվել Փայլակի կամ Նորիկի հետ: Ճիշտ նույն սինդրոմն է այս դեպքում արդեն` նորօրյա դրսևորմամբ:

Ինչ վերաբերում է «Զվարթնոց» օդանավակայանի մայիսի 1-ի հիշատակած դեպքին, ապա այստեղ գործ ունենք չափազանց վտանգավոր երևույթի հետ: Երիտասարդը կանգնեց և առանց անհարմար զգալու ասաց. ինչ ելույթ ունեցել եք Ստրասբուրգում (խոսքը 2004 թ. ապրիլյան նստաշրջանի մասին է), դե համարձակվեք նույն ելույթն էլ այստեղ ունեցեք: Մինչդեռ անցյալ տարվա գարնանը ես Ստրասբուրգում ելույթ ընդհանրապես չեմ ունեցել: Իսկ վտանգը ամենևին էլ պայմանավորված չէր նրանով, որ «ռազնարյադկայով» վարձկան բոմժերին նստացրեցին «Բոգդան» ավտոբուսները և բերեցին «Զվարթնոց»: Վտանգն այն էր, որ խունվեյբինության ամենավառ դրսևորման հետ գործ ունենք: Այս մարդն անգամ չգիտեր` ինչի՞ համար է գնում, ինչի՞ համար պետք է հայհոյախոսի, ինչի՞ համար պետք է լուտանքներով պաստառներ բռնի: Հետո էլ հեգնում է` պատգամավորականով դուրս չեկավ, ժողովրդի հետ դուրս եկավ: (Բա ես ժողովրդի կողմից եմ պաշտպանված` գայիք այնտեղ Ձեր պաստառներով): Ձեր ճղճիմ հաշվարկները քնած ժամանակ եմ անում:

Սիրելի՜ ժողովուրդ, ինչ վերաբերում է համարձակությանը. չանդրադառնամ մյուս ելևէջներին, միայն ասեմ, որ էդ «համարձակներին» ես լավ էլ տեսել եմ 1990 թ. մայիսի 27-ին: Երբ երկուստեք սադրանք կազմակերպվեց, որի արդյունքում 17 մարդ զոհվեց: Ընդամենը 5 հոգով գնացինք տանկերի դիմաց, փառք Աստծո, վավերացված տեսակադրերը կան: Հիշեմ և շնորհակալությունս հայտնեմ Գևորգյան Ռուբիկին, Մանվել Քոչարյանին, Մացոյին, Վարդանին: Ո՞ւր էին էդ «դուխով» տղերքը: 200 հոգի բոմժ էին բերել, ասլան էին կտրում, առյուծ էին ձևանում: Կամ` Գագիկ Կոստանդյանն ի՞նչ ասաց, որ իրար եք խառնվել. ասաց` գիտենք բոլորդ էլ ով եք: Իսկ ի՞նչ նկատի ուներ Գագիկը: Նկատի ուներ այն, որ երբ ընդմիջմանը դուրս էի գալիս դահլիճից, ցանկացան կռիվ սարքել: Կռիվ անելու տեղ կա, դրան էլ եմ պատրաստ, ով էլ որ անի` մեծ կտորն ականջը կմնա: Իսկ ասվածի իմաստն էլ հետևյալն է. բերդերում «կռիսյատնիկներ» կան, որտեղից առնետին ուղարկում են կռիվ, շամաթա սարքի: Այնպես էլ հիմա փորձեցին կռիվ, շամաթա սարքել, որ այդ կռիվ, շամաթայի արդյունքում էլ ասեն. այ մարդ, էս ընդդիմությունը կռիվներ է սարքում, նա կարո՞ղ է երկիր ղեկավարել: Էդ դասերն էլ ենք վաղուց անցել:

Եվ վերջապես: Սիրելի՜ ժողովուրդ, հարցը շատ պարզ է դրված: Կներեք` Հովհաննես Մարգարյանի խոսքին չանդրադարձա: Եթե ուշադիր լսել էիք ելույթս, ես ասացի` իմ կողմից շատ հարգված, պարկեշտ մարդ: Այսինքն` ես այդ բոլորը գիտեի: Ես ուզում էի ասել, թե ի՞նչ վիճակի է հասել այսօրվա իշխանությունը, որ անգամ իր գործընկերոջը` պարկեշտ ու հարգված մարդուն (Հովհաննես Մարգարյանին), վարկաբեկելու նպատակով հերյուրանքներ է տարածում նրա հասցեին: Սա՜ է իրականությունը:

Սիրելի՜ ժողովուրդ, արդեն ակնհայտ դարձավ, որ այստեղ, իրոք, եթե պաշտոնակռիվ է, ապա դա տալիս են գործող իշխանությունները, որոնք սեփական պատգամավորական մանդատներն ավելի բարձր են դասում, քան սահմանադրական փոփոխությունների ընդունումը:

Եվ վերջին հարցը: Է, լավ, պատմություն գիտենք, հիշողություններս էլ` ոչինչ: Երբ 1936 թ. ընդունվեց ստալինյան Սահմանադրությունը, գովերգվում էր, որ Սովետական Միության պատմության մեջ ամենաժողովրդավարական Սահմանադրությունն է: Դրան հաջորդեց 37 թիվը: Երբեք չեմ ուզում հիշատակել սուլթան Համիդի կողմից ոտնահարվող Սահմանադրությունը, որը հանգեցրեց նրան, որ 1907 թ., երբ երիտթուրքերն արդեն արյունոտին ուզում էին գահընկեց անել, վերջինս խոստացավ, որ ինքը (սուլթան Համիդը) կայսրությունում գործող ժողովրդավարական համարվող Սահմանադրությամբ է առաջնորդվելու: (Այնպես որ, երբ ամեն քայլափոխի կոպտորեն խախտվում է Սահմանադրությունը, ապա ամենևին և ոչ մի նշանակություն չունի, թե այն որքանով է ժողովրդավարական): Սա՜ է իրականությունը, ճշմարտությունը: Դուք ի զորու չեք փոխվելու: Ինքներդ չեք կարող թոթափել այն բեռը, որ կա ձեր շալակին:

Հիշատակվեց նաև, որ 1995 թ. Արցախի հերոսները, որ եկան, Սահմանադրություն էր պետք, թե չէ երկրում քաոս էր լինելու: Փառք Աստծո, հրամանատար ունեին, որի արդյունքում դուք, և որի սկզբունքները դավաճանելով, այսօր այստեղ եք և իշխանության գլխին եք: Ի՞նչ, կարծում եք, մոռացել ենք, կարծում եք, դուխներս չի հերիքի՞ ամեն ինչ ասել:

Սիրելի՜ ժողովուրդ, եթե դուք «ոչ» եք ասում Սահմանադրությանը, իսկ «Ազգային Միաբանությունը» կոչ է անում միարժեքորեն ասել` «ո՜չ», դուք «ոչ» եք ասում հոկտեմբերի 27-ին, դուք «ոչ» եք ասում 1998 թ., 2003 թ. կեղծված նախագահական ընտրություններին, դուք «ոչ» եք ասում 2004 թ. ապրիլի 5-ի և 12-ի բարբարոսություններին: Եվ, վերջապես, դուք ասում եք, որ իրական իշխանությունը պատկանում է ձեզ:

Խնդրում եմ, ուղղակի խնդրում եմ` հանգստացե՜ք: Աստված մի արասցե, որ ասեմ այն` ինչին տիրապետում եմ, կասեմ` անվանական: Եվ, վերջապես, Գագիկ Կոստանդյանի ասածն էլ այն էր, որ համապատասխան մարդը գալիս, մոտենում է ինձ, ասում է` քննադատելու համար պետք է ճանապարհ անցած լինես: Տղե՜րք ջան, ինձ խորհուրդ տվողի պես չեմ նստել, մեղքս դա է, «Ռոսիա» կինոթատրոնի աթոռները բրիտվայով չեմ ճղել, «պիսկովատ» չեմ արել, քաղաքական դատվածություն չունեմ:

31.08.2005թ.

Ելույթս սկսեմ իմ կատակասեր ընկերոջ երեկվա մեկնարկից` հիշեցնելով հետևյալը. եթե ասելիք չունես, ուզում ես գոռա, ուզում ես լռի, միևնույն է տպավորություն չես գործի: Հիմա, ըստ էության. շնորհակալությունս եմ հայտնում հարգարժան պրն Տ. Թորոսյանին, ինչպես նաև հարգարժան պրն Գ. Սահակյանին, որովհետև իրենց ելույթներով շատ ու շատ հեշտացրեցին իմ այսօրվա առաքելությունը: Ինչո՞ւ եմ շնորհակալություն հայտնում: Նախ, ամրագրեցին այն, ինչ ասում էր Շավարշ Քոչարյանը (պրն Թորոսյան, մի խանգարեք, խնդրում եմ, ես ձեզ ուշադիր լսում էի, չնայած դա շատ դժվար էր): Նախ, ինչ ասաց պրն Քոչարյանը (մեր հարգարժան Շավարշի մասին է խոսքը): Նա ասաց, որ սահմանադրական փոփոխությունները կոալիցիայի համար խորթ զավակ են: Եվ իրավամբ: Ակամայից հիշեցի Սողոմոն իմաստունի դատը, երբ երկու կին վիճարկում են իրենց որդուն` երեխային, մեկի հարազատին, մյուսի` ոչ: Եվ վերջում, երբ Սողոմոն իմաստունն ամենաիմաստուն որոշումն է կայացնում` կիսել երեխային, որը բոլորիս հայտնի է, իրական մայրն ասում է` երեխան տվեք խորթ մորը, որովհետև երեխայի կյանքն ինձ համար շատ ավելի թանկ է, քան վիճարկությունը, թե նա ումն է: Բա եթե այս Սահմանադրությունը ձեզ համար այդքան թանկ է, ի՞նչն է պատճառը, որ ձեր մանդատներն ավելի վեր եք դասում, ավելի բարձր եք գնահատում, դե դրեք մանդատները, եթե, իրոք, ձեր խորթ զավակը չէ: Կամ էլ ասում են` ի՞նչ կապ ունի մանդատները վայր դնելը սահմանադրական փոփոխությունների հետ: Հիմա, որ լարվածությունն ընկնի, մի համեմատություն անեմ: Մի չքավոր գետի ափին կանգնած է, նավավարին խնդրում է` այս ափից տար այն ափը, բայց իմացիր` փող չունեմ, չեմ վճարելու: Է, հա, նավավարն էլ պատասխանում է` եթե փող չունես, քեզ համար ի՞նչ տարբերություն` այս ափին ես, թե այն: Հիմա այս «բարեփոխված» Սահմանադրությունն եք, էլի քարոզում. ժողովրդի համար ի՞նչ տարբերություն` հինն եք խախտում, թե՞ նորը:

Եվս մի նոր բացահայտում. եթե ուշադիր լսել եք, ես իմ երկու ելույթների ժամանակ Հանրապետական կուսակցության անունը բացարձակապես չեմ հիշատակել: Բացարձակապես: Ի՞նչ, պատահական էր, իհարկե, ո՜չ: Ինձ հետաքրքիր էր` ի՞նչ զարգացումներ կունենան այս մարդիկ, եթե անունները չես տալիս: Զարգացումները հետևյալն էր, այն էր, որ այս ամբիոնից անթաքույց գովեստի խոսքեր շռայլեցին գործող Սահմանադրությանը, շնորհակալություն հայտնեցին այդ Սահմանադրությանը: Այլ կերպ չէր էլ կարող լինել. չէ՞ որ երբ այդ Սահմանադրությունն էր ընդունվում, գործողը, իրենք ՀՀՇ-ի դաշնակիցներն էին և քարոզում էին, ինչպես հիմա են քարոզում, որ, ժողովուրդ ջան, այս Սահմանադրությունն ընդունում եք, ու Սերգո Երիցյանը սկսում է լավ ապրել: Սա է իրականությունը եղել: Իհարկե, այնքան մռայլ չէ, ինչքան կարելի է պատկերացնել: Երեկ պրն Գալուստ Սահակյանն ավետիս բերեց ժողովրդին, ինչի համար շնորհավորում եմ Ձեզ` ժողովուրդ: Նա ասաց, որ Հանրապետականը պաշտպանում է պրն Քոչարյանին: Ավետիսը պրն Քոչարյանինը չէր, ժողովրդինն էր, որովհետև ճիշտ նույն մարդիկ պաշտպանում էին Լևոն Տեր-Պետրոսյանին և շատ կարճ ժամանակ անց Լևոն Տեր-Պետրոսյանի հետ թե ինչ կատարվեց, բոլորս ականատեսն էինք: Այնպես որ, դա, իրոք, բարի լուր էր, իրոք, ավետիս էր:

Ինչ վերաբերում է Եվրախորհրդի դռները կոտրելուն: Եղել է այդպիսի դեպք, սիրելի՜ ժողովուրդ, խոստովանեմ: Երբ պատվիրակության անդամներից մեկը կմկմալով մի կերպ տեքստն էր կարդում, ազերիներն ու թուրքերը հեգնանքով նայում էին, ասես թե ասում էին` էս չե՞ք դուք (այդ պահերին մեծ էր ցանկությունը` կոտրել դուռը և փախչել դահլիճից): Եղել է: Այդ դեպքի ականատեսը ես եղել եմ: Մինչդեռ, միթե՞ անհարմար չեք զգում, որ անգամ իսկ Եվրախորհրդի` Ստրասբուրգի 5 ելույթներս և Վաշինգտոնի ելույթս, այստեղ ուզում եք մատուցել, թե, իբր, Եվրախորհրդի դռներն եմ ջարդել: Չեն ջարդում այն դուռը, որն առաջդ բաց է: Սկսենք դրանից: Ուրիշ բան, որ կան մարդիկ, որոնք սովոր են պատուհանից մտնել: Բայց, դե, իհարկե, ընդդիմության շարքերում այդպիսիք չկան: Հիմա եմ հասկանում` ինչի ամեն ինչ արեցին, որ Եվրախորհրդի` Ստրասբուրգի և ոչ մի ելույթս հեռուստատեսությամբ չցուցադրվի: Փառք Աստծո Տիգրան Կարապետովիչին, որը հնարավորություն ընձեռեց գոնե մի երկուսը ցուցադրվեցին: Հիմա եմ հասկանում, թե ինչու, երբ դեռ ելույթ չունեցած` իշխանական թերթերում գրում էին` Գեղամյանը Ստրասբուրգ է գնացել իր իմիջի համար ելույթ ունենալու: Զարմանալին այն է, որ երբ իմ խնդրանքով ինտերնետից թարգմանաբար ինձ ասում էին` ինչ են գրում թուրքական և ադրբեջանական թերթերը, տեսնում էի, որ ելույթներս հավասարապես մերժվում են և այս իշխանությունների կողմից, առավել կատաղի` թուրքերի ու ազերիների կողմից: Դե, հետևությունը, ժողովուրդ ջան, դուք արեք: Մի հատ ուշադիր մտածեք` «ի՞նչ կցուցանե այս առակը»: Եվ լկտիությունը հասավ նրան, որ երբ ելույթներիս տեքստերը «Հայաստանի Հանրապետություն»-ում ամբողջությամբ տպագրվեցին, սկսեցին գրել, ըհը, Գեղամյանը պրն Քոչարյանի հետ լեզու է գտել (ի դեպ, շնորհավորում եմ նրա ծննդյան օրը. սա փաստն եմ արձանագրում), լեզու է գտել պրն Քոչարյանի հետ, թե չէ` չէին տպագրվի: Խելքներիդ ձյուն գա. անգամ պետականամետ ելույթը բյուջեով սնվող թերթում գովազդային եղանակով` փողով ենք տպել: Սա՜ է ճշմարտությունը: Եվ պատահական չէ, որ ելույթներիս Լեռնային Ղարաբաղի հեռուստատեսությամբ բացարձակապես ոչ մի անդրադարձ չեղավ: Լավ, չքնաղ ժողովրդից ինչո՞ւ եք թաքցնում ելույթներիս բովանդակությունը: Չէ՞ որ սկզբից մինչև վերջ իրենց թասիբն եմ պահել, չէ՞ որ սկզբից մինչև վերջ մեր երկրի թասիբն եմ պահել: Է, հասկանալի է, ինչի են անում: Է, վաղը «րտպՓվՈջ»-ին ո՞նց ասեն` Գեղամյանը դավաճան է: Շավարշ Քոչարյանի հետ Ստրասբուրգից գալիս ենք` անամոթաբար պաստառներով են դիմավորում. գրած է. Գեղամյան` դավաճան, Շավարշինն էլ անունով էին գրել` դավաճան, հասկանալի պատճառներով: Ռազնարյադկայով մարդ եք տարել աէրոպորտ, բերել, դե, հիմա էլ, այդ նույն մարդկանց շարան-շարան կանգնեցրեք այստեղ, շարան-շարան կանգնեցնելուց հետո համապատասխանաբար էլ, ասեք` դավաճանն ո՞վ է, որ արդեն տասը ժամ է այս ամբիոնից իմ ու Շավարշի ստրասբուրգյան առաջարկների գովքն են անում: Ձեզ` պարոնայք իշխանավորներ, բացարձակապես ոչ մի բան չի փրկի, առավել ևս` խունվեյբինները:

30.08.2005թ.

Սիրելի՜ ժողովուրդ, մեկ անգամ ևս ուզում եմ պարզաբանել «Ազգային Միաբանություն» խմբակցության առաջարկները` հետևելով հայտնի ասացվածքին, որ կրկնությունը գիտության մայրն է, երևանյան բարբառով հայտնի ֆիլմից, կրկնում եմ, հասկանալի ըմբռնում (բթամիտների-խմբ.) ունեցող մարդկանց համար:

Եվ այսպես, ի՞նչ է առաջարկում «Ազգային Միաբանություն» խմբակցությունը: «Ազգային Միաբանություն» խմբակցությունն առաջարկում է` հաշվի առնելով, որ, այնուամենայնիվ, քննարկվող սահմանադրական փոփոխությունները մի քայլ առաջընթաց են ապահովում գործող Սահմանադրությունից, ասում ենք` «այո» այն պայմանով, եթե այստեղ գտնվող բոլոր մարդիկ վայր են դնում մանդատները, պատգամավորական լիազորությունները: Եվ, ինչպես գովաբանվում է, սահմանադրական փոփոխությունների ընդունման պարագայում երկրում ստեղծվում են ազատ, արդար ընտրություններ անցկացնելու լիարժեք պայմաններ: Քավ լիցի, ժողովուրդը թող ընտրի. կընտրի պատգամավորների այս կազմը, շատ լավ, այս կազմը կաշխատի, կընտրվեն արտախորհրդարանական ուժեր, իրենք կաշխատեն: Նորընտիր Ազգային ժողովը կձևավորի Կառավարություն: Կառավարության կազմավորման 50-րդ օրը առաջարկում ենք, որ Հանրապետության Նախագահի պաշտոնում գտնվող մարդը հրաժարական տա, նշանակվեն արտահերթ նախագահական ընտրություններ: Հիմա այստեղ, ի՞նչն է անընդունելի: Եթե համոզված եք, ինչպես Գալուստ Սահակյանն ասաց, որ ընդդիմության զանգվածը փոքր է, ավելի լավ ձեզ համար, չենք անցնի, դուք կլինեք պատգամավոր: Դե գնացեք այդ քայլին: Հո խոսելով չի: Գործնական առաջարկություն եմ անում: Իսկ ինչո՞ւ եմ դա առաջարկում. առաջարկում եմ այն պարզ պատճառով, որովհետև այս Ազգային ժողովը, այս Կառավարությունը, այս կոալիցիան արդեն իսկ սպառել են վստահության քվեն ժողովրդի կողմից: Ներկայացնեմ հենց ձեր խոսքերը. օգոստոսի 20-ին` Վանաձորում, հարգարժան Արթուր Բաղդասարյանը ելույթ ունեցավ իր համակիրների առջև, ասաց ընդամենը հետևյալը. էս էլ բերել եմ կարդամ, որ վրաս հետո գործ չսարքեն: Ուրեմն, Արթուր Բաղդասարյանի խոսքը. «Իշխանություն էլ կա, իշխանություն էլ: Մեջներն էնքան ավազակներ կան, փողով ձայներն առել են, եկել նստել են, գյուղ կա՞, որ շուն չունենա»: Տղերք ջան, Արթուրն էստեղ չի, հատ-հատ ասեք` այս սա` փողով է անցել, նա` փողով է անցել, նա` Կառավարության միջի շունն է, նա էլ գել ու կատուն են: Բա այս պարագայում ժողովուրդը ո՞նց հավատա ձեր խոսքին, ոնց վստահի ձեզ: Լավ, որ չստացվի միայն Արթուրի ասածն եմ բերում, ՀՅԴ ներկայացուցիչ Շիրակի մարզպետն էլ «Օրինաց երկրի» իմ կողմից հարգված, շատ պարկեշտ անձնավորությանը կանգնեց` ասաց. մարդասիրական օգնությունը` կաթի փոշին, գողանալու համար նստած է եղել: Է, սա է Ձեր կոալիցիան, բնականաբար էլ ձեր մեծամասնությունը: Որ հռետորը բարձրանում է ամբիոն, առանց անհարմար զգալու կանգնում և ասում է. սիրելի՜ ժողովուրդ, այ, կընդունենք սահմանադրական այս փոփոխությունները, այ, կտարանջատվեն իշխանության տարբեր թևերի լիազորությունները, դատական մարմինները անկախ կդառնան, հավասարակշռող մեխանիզմներ կմտցվեն` երկրում վիճակը կբարելավվի: Ի՞նչ է սրա տակ թաքնված: Տղերքը ձեռքերը սիրուն լվանում են, փախչում են Նախագահից: Հասկացնում են ընտրողներին` մենք կապ չունենք, չէ՞ որ սահմանադրական փոփոխությունների մեխն այն է, որ Նախագահի լիազորությունները զգալիորեն կրճատվում են: Ուրեմն, եթե կրճատվում են` երկրի վիճակն էլ բարելավվում է, տրամաբանությունն էլ գալիս է ասելու մի բան, որ չարիքի ողջ կուտակումը Նախագահի տակ է: Հաշվի առնելով այս ամենը` սրտանց շնորհավորում եմ պարոն Քոչարյանին, ասելով, որ հենարան ունես` աշխարհը չունի:

Հաջորդ հարցը: Ի՞նչ է առաջարկում «Ազգային Միաբանություն» խմբակցությունը: «Ազգային Միաբանություն» խմբակցությունն առաջարկում է, որ անպայմանորեն նշված լինի, որ միևնույն անձը 3 անգամ անընդմեջ իրավունք չունի առաջադրվելու Հանրապետության Նախագահ: Ինչո՞ւ ենք սա առաջարկում: Լավ կյանքից չէ, ժողովուրդ ջան: Թե չէ Սահմանադրական դատարանը ոնց 1998 թ. առանց անհարմար զգալու կանգնեց ասաց, որ այս մարդը 10 տարի անընդմեջ Երևանում է ապրում, է, հիմա էլ կասի` այնտեղ` սահմանադրական փոփոխություններում, այս կամ այն բառերը լավ չեք հասկացել, երրորդ անգամ էլ կարող է ընտրվել: Ոնց 2003 թ. Սահմանադրական դատարանը որոշում ընդունեց` ասելով, որ մեկ տարվա ընթացքում վստահության հանրաքվե պետք է անցկացվի, հետո խոսքից հետ կանգնեց: Ի՞նչ երաշխիք ունենք, որ նույնը չի կրկնվելու. ոչ մի երաշխիք չունենք: Ահա սրա համար ենք անում մեր առաջարկը: Եթե հանկարծ Սահմանադրական դատարանի նախագահն փորձի ինքնուրույնություն դրսևորել, ժողովուրդ ջան, կանեն հետևյալը. բնակարանում, որտեղ ապրում է, նկուղը ռումբ կգցեն: Ռումբ կգցեն կամ էլ կհիշեն, որ սրանից 10 տարի առաջ փեսան ինչ-որ կռիվ էր արել, մարդ էր ծեծել: Այսինքն` մարդուն շանտաժի կենթարկեն: Է, նա էլ կհամաձայնվի: Համաձայնվելու երկրորդ օրը կասեն` ռումբ չէր պայթել նկուղում, նեխած կամպոտ էր, կռիշկան էր թռել, ոնց որ մի քանի տարի առաջ եղավ ռազմական դատախազի հետ: Բարեբախտաբար, վերջինիս թիկունքին կարգին տղերք կային, չթողեցին կուլ տալ Ջհանգիրյանին, թէ չէ վաղուց կուլ էին տվել:

Միանում ենք «Արդարություն» խմբակցության մեր գործընկերների առաջարկներին: Շատ տեղին են, հիմնավորեմ: Առանձնահատուկ ուզում եմ նշել այն նախապայմանը, համաձայն որի պաշտպանության նախարար Սերժ Սարգսյանը պետք է հանվի իր պաշտոններից: Կարծում եմ, այս առաջարկին սիրով և մեծ ոգևորությամբ կմիանա նաև ՀՅԴ-ն: Ինչո՞ւմ է իմ համոզմունքը: Համոզմունքս պայմանավորված է նրանով, որ 2003 թ. խորհրդարանական ընտրությունների նախաշեմին «Գրանդ-Սան» ընկերության դահլիճում հավաքված էր հարգարժան ՀՅԴ-ի վերնախավը և երբ մասնակիցներից առավել աչքի ընկնող մարդկանցից մեկը դիմելով պրն Քոչարյանին, հեռակա դիմելով, ուղղակիորեն ասաց, որ ՀՀ-ում կարգ ու կանոն կհաստատվի այն ժամանակ, կաշառակերությանը, կոռուպցիային վերջ կտրվի այն ժամանակ, երբ պաշտոններից ազատվի պրն Քոչարյանի նախընտրական շտաբի պետ Սերժ Սարգսյանը: Եվ, ի՞նչ եք կարծում, այդ առաջարկն առաջացրեց անասելի ոգևորություն և դահլիճը հոտընկայս, որոտընդոստ ծափերով ողջունեց այն: Այնպես որ «Արդարություն» դաշինքին, «Ազգային Միաբանությանը», համոզված ենք, կմիանա նաև ՀՅԴ-ը: Իսկ դա արդեն հաջողության կեսն է:

29.08.2005թ.

Սիրելի՜ ժողովուրդ, Ազգային ժողովի նստաշրջանին ամենայն ուշադրությամբ հետևում էի իմ աշխատասենյակում, հետո դահլիճում: Եթե Ազգային ժողովի պատգամավոր չլինեի և չլսեի հնչած ելույթները, երբեք մտքովս չէր անցնի, որ այս քննարկումները տեղի են ունենում Հայաստանի Հանրապետությունում: Երբեք մտքովս չէր անցնի, որ մենք ապրում ենք մի երկրում, որտեղ վստահության խորը ճգնաժամ կա, որտեղ թե՜ իշխանություններին, թե՜ ընդդիմությանը, առավել ևս Նախագահին ու Սերժ Սարգսյանին ժողովուրդը չի ընդունում ընդհանրապես: Խոսում են եվրոպական չափանիշներից` մոռանալով մեր իրականությունը: Իսկ ինչո՞վ է պայմանավորված այս համատարած անվստահությունը, որը ճարակել է երկրով մեկ: Պայմանավորված է նրանով, որ Նախագահի թիկնապահները մարդ են սպանում` մի րոպե ամբաստանյալի աթոռին չեն նստում: Պայմանավորված է նրանով, որ 2004 թվականի ապրիլի 5-ին ծեծուջարդի են ենթարկում լրագրողներին, այդ թվում մեր չքնաղ Աննա Իսրայելյանին, հարյուր հազար դրամ տուգանքով են ազատ արձակվում: Ճիշտ նույն մարդիկ 7 ամիս անց մարդասպանություն են անում «ՏԷՑ-ի կռուգում», ամիս ու կես գնում են հանգստանալու գաղութում: Ինչո՞ւ ամիս ու կես` հարց տվեք. որ այդ ընթացքում հասցնեն 200 հազար դոլլարանոց «Խամմերը» բերեն կատարված հանցագործությունների պարագլուխ բանգլադեշցի Համոյին: Սա է երկրի իրավիճակը, ինչի՞ց եք խոսում, ի՞նչ այոյից, ի՞նչ ոչից: Զանգեզուրում` Գորիսում, օրը ցերեկով դատավոր են ծեծում ճիշտ այն նույն մարդու յուրայինները, ովքեր անցյալ տարի բնակելի շենքի շքամուտքում մարդ սպանեցին: Այնտեղ էլ ընդամենը տարի ու կես նստեցին սպանության համար, որովհետև Նախագահի, Սերժի «первый круг» մոտիկներից չէին, մի քիչ ավելի հեռու էին: Երկրում կարգ ու կանոն հաստատել չեք կարող, լավ, հեռու ենք Սյունիքից, Ղարաբաղից «спецназ»-ը բերեք: Չէ՞ որ բերեցիք հասցրեցիք Երևան, ապրիլի 12-ին ծեծուջարդ սարքեցիք, մեր վրա վարժեցվեցին, մարզվեցին, դե թող քթների տակ մարդ սպանողներին կարգի հրավիրեն: Եվ այս պարագայում անամոթաբար կանգնում խոսում ենք բարեփոխումներից, մյուսից, մյուսից: Երկիր ենք կորցնում: Ոչ մեկի արդեն ազգը չի հավատում շնորհիվ նրա, որ հին ու նոր իշխանությունները ձայները մեկ են արել, ուրեմն, մի խնդիր են հետապնդում. գիտակցելով, որ իրենց չեն ընդունում, ամեն ինչ անում են, որ ընդդիմությանն էլ չվստահեն: Հենց այս նույն ամբիոնից հարգարժան Արթուր Բաղդասարյանը կանգնեց` ասաց. քաղաքի կենտրոնի հողերը շան մսի գնով են վաճառում: Ո՞վ արձագանքեց: Եթե չեն արձագանքում, ի պաշտոնե Հայաստանի երկրորդ մարդն է, կնշանակի հենց Քոչարյանը չի թողնում արձագանքեն: Հարգարժան Վահան Հովհաննիսյանը ճիշտ այս նույն ամբիոնից կանգնեց` ասաց. 30 միլիոն դոլլարի ջրային վարկերը կերել են: Ի՞նչ եղավ, ավելի խիստ բաներ էլ ասաց: Եղան նոր քննարկումներ, ավելի` խիստ մեղադրանքներ հնչեցին, սակայն բացարձակապես ոչ ոք ոչ մի պատասխանատվության չենթարկվեց: Բա այս պարագայում ժողովուրդը որի՞դ ձայնը կլսի, որի՞դ կհավատա և կգնա «այո» կասի: Զավեշտը հասել է նրան, որ հասարակությունը, հիվանդ լինելով հանդերձ, երբ իրեն դեղն են տալիս, դեղը չի ուզում վերցնի, որ բուժվի: Չի ուզում այն պարզ պատճառով, որ դեղը տալիս է իրեն հիվանդացնողը, վախենում է արանքում դեղին թույն ավելացնի: Այս հարցերի մասին մտածեք: Հիշատակածս անօրինականություններին տասնյակ, հարյուրավորներ կարելի է գումարել:

Ի՞նչ պայքար է մղվում: Դատախազը շուրջպարեր է պարեցնում, արանքում էլ «Ազգային Միաբանությունն» է փորձում քայքայել: Բացարձակ ամենաթողություն է ամեն բնագավառում: Եվ դրա համար էլ պատահական չէր, որ «Ազգային Միաբանությունը» առաջարկում էր, որ պետք է հաղթահարել նախ անվստահության մթնոլորտը: Աստված մի արասցե, եթե հանկարծ խժդժություն եղավ սահմաններում, որն աչքի առաջ պետք է ունենանք, որովհետև Ալիևը օրը մեջ ասում է, որ Ադրբեջանի ռազմական բյուջեն դարձնելու ենք Հայաստանի բյուջեի չափ: Ո՞վ կգնա կռվի, ո՞ւմ կոչով կգնան,: Ի՞նչ, կարող է երեկվա մեր հերոսական տղերքը, գեներալները «Խամմեր»-ներով գնան պաշտպանեն: Չեն գնա: Այլասերել եք նրանց էլ: Բա այս հարցերի մասին ո՞վ պետք է մտածի, չէ՞ որ երկիր ենք կորցնում, Քոչարյանը, Սերժը գնացող են:

Օգտվելով առիթից, որ նիստը հեռարձակում է, դիմում եմ Լևոն Տեր-Պետրոսյանին, չսխալվեցի` հենց նրան, և Սերժ Սարգսյանին: Մեկդ ձեր բարեկամների գյամը քաշեք, մյուսդ էլ` յուրայինների: Հերիք է աշխարհով մեկ տարածեք, թե Գեղամյանը պայմանավորվածություն ունի Սերժ Սարգսյանի հետ: Դուք` հներդ, ունեք այդ պայմանավորվածությունը նոր իշխանությունների հետ այն պարզ պատճառով, որովհետև իրենք պարտակեցին ձեր օրոք կատարված հանցագործությունները` Ղանդիլյանի, Իսահակյանի սպանությունները, Համբարձում Գալստյանի սպանությունը, տասնյակ ուրիշ մարդկանց սպանություններ: Լևոնենց թիմից, որը գնում է Ամերիկա, ասում է` Գեղամյանը ռուսների գործակալն է, Սերժենք են գնում Մոսկվա, ասում են` Գեղամյանն Արևմուտքի գործակալ է: Գեղամյանն իր ժողովրդի ծառան է, միևնույն է ձեր շառուշուռը ինձ չի կպնելու:

Սիրելի՜ ժողովուրդ, մեկ հարցի մասին ևս: Վերջերս, որ հեռուստաալիքը միացնում ես` քաղաքի նախկին ճարտարապետ Նարեկին ես տեսնում: Ասում է, հիմա, Երևանը սահմանափակենք կենտրոնով: Ազգովի շնորհակալություն հայտնենք, որ չի ասում` Երևանի անունն էլ փոխենք, Նարեկավան դարձնենք: Բա, լավ, անհարմար չէ՞: Մարդ, որ նորմալ հասարակարգում առնվազն պետք է հայտնված լիներ Կոշի գաղութում, այն էլ «հարիֆի» կարգավիճակով, այսօր մեզ խրատներ է տալիս: Եվ այս պարագայում սթափվել է պետք, անգամ իսկ ընդհատել նիստը, մի հատ խելք խելքի տանք` ընդդիմություն, դիմություն, պրեզիդենտ, մյուսները: Երկիր փրկենք, ոչ թե աչքակապությամբ զբաղվենք, որ այստեղ, այս ամբիոնից, Եվրոպայի անունից մաստերովկով մեզ խրատներ չտան:

Վերջին տեսանյութեր

Նոր գրքեր